Fata Morgan effect

Er zijn voor de woekerpolisaffaire een aantal zaken aan te wijzen die van grote invloed zijn geweest. Naast de hoge en verborgen kosten die verzekeraars in rekening hebben gebracht bij hun klanten zijn er nog een aantal oorzaken. Een van deze oorzaken is het zogenoemde fata morgana effect.

De fata morgana, een vertekend beeld van de werkelijkheid. Zo kan het fata morgana effect bij woekerpolissen ook het beste worden omschreven: een vertekend beeld van de werkelijkheid. Bij het aangaan van een beleggingsverzekering – in veel gevallen: een woekerpolis – werd door de verzekeraar een beeld geschetst van de verzekering. Via offertes en brochures werd de consument een beeld voorgeschoteld wat er met de woekerpolis te behalen viel. De consument moest duidelijk maken wat het doelkapitaal was en de verzekeraar berekende vervolgens voor hoe dit kapitaal behaald zou kunnen worden.

Tijdens dit voorrekenen door de verzekeraar middels de offerte werd echter een vertekend beeld van de waarheid voorgelegd aan de consument. Een beeld vaak geen recht deed aan de waarheid. De consument werd derhalve een fata morgana voorgespiegeld. De verzekeraars berekenden het te behalen eindkapitaal namelijk aan de hand van een gemiddeld meetkundig gemiddeld stijgingspercentage waar zij voordeden alsof dit een normaal gemiddeld stijgingspercentage was.

Wellicht lijkt de toevoeging ‘meetkundig’ niet zo bijzonder, in werkelijkheid was dit wel een belangrijk gegeven. Het meetkundig gemiddelde is namelijk lager dan het gemiddelde wat de verzekeraars aan u voorspiegelden. Door middel van het toepassen van het gemiddelde meetkundige gemiddelde werd vervolgens niet het doelvermogen behaald. Om het begrootte doelvermogen te behalen was in werkelijkheid een veel hoger percentage rendement nodig geweest. Tussen het meetkundig gemiddelde en het ‘normale’ gemiddelde zit immers over een langere periode van bijvoorbeeld twee decennia gauw een verschil van twee procent per jaar. Dit op het oog kleine verschil heeft dus over een langere termijn een bijzonder grote impact op de te goeder trouw zijnde belegger die ook al te hoge kosten moest betalen over zijn woekerpolis.

Offertes zijn derhalve in meerdere opzichten misleidend geweest tegenover de consument. Dit om de consument – die in de regel niet wiskundig onderlegd was – woekerpolissen te verkopen.